AORT ANEVRİZMASI VE HİPERTANSİYON

Kalbimizin gönderdiği temiz kanı taşıyan ana atardamarımıza aort damarı denilmektedir.

Vücudumuzda yeralan doku ve organlarımızın tamamının beslenmesi aort damarından gelen atardamarlar ile sağlanmaktadır. Bundan dolayı, aort damarında gelişen problemlerde bütün organlarımız, yani hayatımız tehlikeye girmektedir. Kalp krizinden hayatını kaybettiği düşünülen hastaların yapılan otopsilerinde kalp krizinden değil, aort damar yırtılmalarından kaynaklandığı görülmüştür. Aort anevrizması olarak nitelendirilen aort damarındaki balonlaşmalar toplumda oldukça sık görülen sağlık problemidir. Bu problemin en önemli özelliği, hastalar tarafından fark edilmemesidir. Bu kimselerde balonlaşmış damarın aniden yırtılması ile hastaların %90’ kaybedilmektedir. Çok nadir olarak acil cerrahi tedavi ile kurtulmaktadır. Bazı şanslı hastalarda ise yapılan tetkikler esnasında tesadüfen hastalık saptanmakta ve bu kişilerin tamamına yakını cerrahi tedavi ile düzemektedir.

Hem damar genişlemesinde hemde yırtılmasında en önemli faktörlerin başında yüksek tansiyon gelmektedir. Tansiyon hastaları aort damarı genişlemesi yönünden takibe alınmalıdır. Hipertansiyon bütün dünyada ve ülkemizde önemli sağlık sorunlarının başında gelmektedir. Genel olarak hipertansiyon erişkin nüfusun yaklaşık %40-50’sini etkilemektedir, fakat hastaların yarısı tansiyonlarının yüksekliğinden habersizdir. Ancak, haberdar olan hastaların yarısına yakın kısmı ilaç kullanmamaktadır. İlaç kullanan hastaların ise yine yarısına yakın kısmında kullanılan ilaç tedavisi yetersizdir. Bundan dolayı hipertansiyonlu hastaların tansiyonları ve aort damarı takibe alınmalıdır.

Aort damarında genişleme saptanan fakat cerrahi tedavi gerektirecek sınıra gelmemişse belirli periyodik takibe alınır. Hastanın durumuna göre bazen 3, bazen 6 bazen de yıllık tomografiler çekilir. Takibe alınan bir hasta aynı zamanda sigara kullanıyorlar ise genişleme hızı içmeyenlere göre 6-8 misli artış göstermektedir. Kısa sürede ameliyat gerektirecek boyuta ulaşır. Çap artışı cerrahi sınıra ulaştığı taktirde ameliyat ile balonlaşmış bölüm çıkarılarak yerine suni damar takılmaktadır.

Yaşları 60 üzerinde sigara kullanan hipertansiyonlu hastalarda aort damarının karın içerisindeki bölümündeki anevrizmalar oldukça sık olarak görülmektedir. Bu grup hastalarda periyodik olarak taramalar yapılmalıdır.

Aort damar balonlaşmaları tıpkı saatli bombalara benzemektedirler. Bombanın zaman ayarının fark edilerek durdurulması nasıl patlamayı önlerse, aort balonlaşmaları da önceden fark edilirse yapılan tedaviler ile patlaması önlenir. Aksi taktirde herhangi bir heyecan veya tansiyon yükselmesinde patlar ve bir hayat havaya uçar. Bundan dolayı, özellikle yüksek tansiyonu olan, 60 yaş üzerinde uzun yıllar sigara kullanan kimseler, ailesinde damar genişlemesi bulunan kimseler mutlaka damar genişlemesi yönünden değerlendirilmelidir. Genişleme saptanan ve takibe alınan hastalarda ise saatli bombanın durdurulması için tansiyona gerekli özeni göstermeli ve sigara kullanıyorsa mutlaka kesmelidir.

Dr.İlhan Gölbaşı