Lenfödem, lenf sistemdeki bozukluktan dolayı lenf sıvısının taşınamaması sonucu dokularda toplanması nedeniyle ilgili vücut kısımlarının şişmesidir.
Lenfödem ikiye ayrılır. Birincisi, genetik yapısal lenf bozukluklara bağlı primer lenfödem, ikincisi, daha önceden sağlam olan ancak cerrahi veya radyoterapi gibi nedenlere bağlı olarak sekonder lenfödemdir.
Ortalama 20 yaş altında primer lenfödem görülme oranı 1.15/100.000’dır.
Primer lenfödem, doğumu takiben, ergenlik çağında veya geç dönemde orta yaş grubunda gelişebilir.
Şişlik (Ayaktan ve elden başlar yukarı ilerler)
Ağrı/rahatsızlık
Uyuşukluk, karıncalanma, basınç veya sıkılık duyusu
Ekstremite ağırlığı
Enfeksiyona yatkınlık artar
Deri bozulur
Hareket kaybı olur
Yara iyileşmesi bozulur
Resim 1. Lenfödem
Lenfödemin genel olarak 3 evreye ayrılmaktadır. Lenfödem gelişen bacakta sağlam bacağa göre 3cm’den daha fazla çap artışı varsa hafif, 3-5cm arasında çap artışı varsa orta, 5cm’den daha fazla çap artışı varsa ciddi lenfödemden bahsedilmektedir.
Klinik olarak;
Yapısal olarak lenf sistemindeki yetersiz gelişime bağlı olarak gelişen primer nedenler veya cerrahi operasyonlar, infeksiyon veya radyoterapi gibi sekonder nedenler sorumlu tutulmaktadır. Primer lenfödem bebeklikte, ergenlikte veya orta yaş dönemlerinde gelişebilmektedir.
Lenfödem tanısında en önemli tanı aracımız sintigrafidir.
Fizyoterapi
Fizyoterapistler tarafından profesyonel olarak Manuel lenfatik drenaj tekniği uygulanarak lenfatik akışı kolaylaştırmak ve doku sertliğini azaltmak amaçlanır. Bu teknik
Lenfatik sistemin anatomik ve fizyolojik alt yapısına göre geliştirilmiş son derece ılımlı, yavaş ve ritmik yapılan özel bir drenaj tekniğidir.
Buna bağlı ödem kontrol altına alınır ve eklemlerin hareket kabiliyeti artırılır. Fizyoterapi ile kozmetik problemler azaltılır ve psikolojik olarak iyilik hali sağlanır.
Kompresyon Bandajlama
Doku basıncını artırır
İntertisyel kapiller sıvı filtrasyonunu azaltır
Doku sertliklerini azaltır
Ekstremiteyi şekillendirir
Kompresyon Giysileri ; (Koruyucu faz)
Etkilenmiş ekstremiteyi korumak
Lenf akışını stimüle etmek
Basınç çok önemli !!
10-30 mmhg Üst ekstremite
30 mm Hg Alt ekstremite
Pnömatik Kompresyon Pompaları;
İntersitiyal ortamdan suyu uzaklaştırabilirler ama
proteinleri uzaklaştıramazlar
Lenf kollektörleri olumsuz etkiler
Suyun distalden proksimale hareket ederek burada yığılmasına neden olur
Fibrötik dokularda daha fazla fibrözise yol açar
Dekonjestif Egzersiz
Lenfanjiomotoriyi arttırır
İntertisyel sıvının mobilizasyonunu sağlar
Sempatik tonusu azaltır
Torasik dal içinde filtrasyon ve temizleme hareketlerini arttırır
Lenf akımını hızlandırır ve ödemi azaltır
Fibrosklerotik dokuyu azaltır
NEH genişliğini korur ve esnekliğini arttırır
Kasları kuvvetlendirir
Postürü korur ve geliştirir
Dr.İlhan Gölbaşı