Aort damarı kalpten çıkan ana arter olup, göğüs ve karında olmak üzere ikiye ayrılır. Aorta tıpkı belediyenin binalara su taşımak için caddelere döşediği geniş borulara benzemektedir.
Bu borulardan bütün ihtiyaç sahiplerinin su aldığı gibi aortadanda bütün doku ve organlarımız atardamarlar vasıtasıyla gerekli olan kanı alırlar. Aort damarında genişleme bulunan kimseler gerekli kurallara uymadıkları taktirde çok hayati komplikasyonlar ile karşılaşabilirler. Aort damarı kalpten çıkan ana arter olup, kalbin sol karıncığından pompalanan oksijenlenmiş kanı bütün doku ve organlara dalları aracılığı ile taşıyan vücudun en büyük atardamardır. Aorta tıpkı belediyenin binalara su taşımak için caddelere döşediği geniş borulara benzemektedir. Bu borulardan bütün ihtiyaç sahiplerinin su aldığı gibi aortadan da bütün doku ve organlarımız atardamarlar vasıtasıyla gerekli olan kanı alırlar.
Aort damarı genel olarak göğüs ve karın bölümü olmak üzere ikiye ayrılır. Aortun göğüs içerisindeki bölümünden kalbi besleyen koroner damarlar, beyne ve kollara giden damarlar çıkar. Aortun karın içindeki (abdominal) bölümünden ise karaciğer, mide, bağırsaklar, dalak, böbreklere ve her iki bacağa giden dallar çıkar
Aort damarımızın genişliği kişinin ırkına, vücut alanına, cinsiyetine, yaşına bağlı olarak değişiklikler göstermektedir. Genel olarak ortalama aort çapı 2,5-3,7 arasında değişiklik gösterir. Ancak ölçümlerde aort çapının beklenen yada olması gerekenden %50 daha fazla ölçülmesi anevrizma olarak nitelendirilir. Yani aort çapı 3cm beklenen kimsede 4.5 cm ölçülürse anevrizmadan söz edilir. Arada kalan kısm ise dilatasyon (genişleme) olarak ifade edilir.
Aort damarında genişleme veya anevrizma bulunan ve takip edilen kimselerin uyması gereken kurallar;
1. Anevrizma nedeninin saptanması büyük önem arzetmektedir.
2. Tansiyon kontrolü: Tansiyonu normal dahi olsa beta bloker cinsi ilacı kullanmalıdır. Takiplerde ölçülen yüksek tansiyon mutlaka normal düzeylere çekilmesi gerekmektedir. Betabloker ilaçlara ilave olarak tansiyonu kontrol altına almak için ilave olarak bir veya iki tansiyon ilacı hatta gerekirse üçüncü bir tansiyon ilacı dahi ilave edilmelidir. Yani tansiyon mutlaka kontrol altına alınmalıdır.
3. Obeziteden kaçınılması gerekir: fazla kilolar damar direncini artırarak tansiyon kontrolünü bozarlar. Anevrizmanın büyüme hızını veya komplikasyon riskini artırırlar. Bu hastalarda bazen iki tansiyon ilacı dahi tansiyonu kontrol altına alamaz.
4. Beslenmeye dikkat edilmesi gerekmektedir. Anevrizmaya neden olan faktörlerin başında damar sertliği (Ateroskleroz) gelir. Bundan dolayı kolestrolden zengin yağlı ve tuzlu gıdalardan uzak durulmalıdır.
5. Sigara kullanımından mutlak sakınılması gerekmektedir: Sigara kullanan bireylerde kullanmıyanlara göre genişleme hızı ortalama 2-4 misli artış göstermektedir. Bu oran kronik akciğer hastalığı gelişenlerde daha fazla artış göstermektedir.
6. Düzenli yürüyüşler yapılmalı; düzenli yürüyüşler kilo alımını önler, damar direncini düşürerek, tansiyonun ve damar sertliğinin kontrolünü sağlar.
7. Yarışmalı sporlardan uzak durulmalıdır: yarışmalı sporlarda ani tansiyon yükselmeleri hayati komplikasyonlara yol açabilir.
8. Nefesini tutarak yapılan ağırlık kaldırma gibi eylemler veya sportif faliyetlerden kaçınılmalıdır.
9. Sportif faliyetler esnasında düzenli olarak nefes alıp nefes verme işlemi yapılmalıdır.
10. Kabızlık önleyici beslenme ve tedbirler alınmalıdır.
11. Periyodik takipleri düzenli olarak yapılmalıdır.
Aort anevrizmalarının tanısında en etkili tanı aracı tomografidir. Ancak uzun yıllar takibe alınan hastalarda radyasyonun olumsuz etkilerinden korunmak için takipte EKO ve ultrasonda kullanılmaktadır. Aort çapı 3.5-4 cm arasında saptanan hastaların yıllık, 4-5 cm arasında ise 6 aylık takipleri yapılmalıdır. Abdominal aort anevrizmalarında ultrason ile çıkan aort anevrizmalarında ise EKO ile takipleri yapılabilir. Bunlarda önemli artış saptanan olgularda kesin değerlendirme için tomografi yapılmalıdır.
Ayrıca 50 yaş üzerinde, özellikle erkek, sigara içen, yüksek tansiyonu bulunan kimseler anevrizma yönünden tetkik edilmelidir.
Aort anevrizması saptanan kimseler, yaşam tarzında belirtilen kurallara uyarak, damar genişlemesini hızını ve hayati komplikasyonların gelişme riskini önemli ölçüde azaltmış olacaklardır.